In oktober 2020 start de nationale campagne ‘Hoe TOP werk jij?’, waarin de aanpak van lichamelijke belasting centraal staat. Een belangrijk onderwerp, want 20-30% van het werkgerelateerde verzuim in bedrijven wordt veroorzaakt door lichamelijke klachten. In Nederland zijn naar schatting 460.000 mensen met een beroepsziekte aan het bewegingsapparaat. Hoe houdt u uw medewerkers gezond?
In het ziekenhuis infusen inprikken boven je hoofd. Dat lijkt op zich geen zwaar werk. Toch blijkt dit in de praktijk na 10 jaar tot ernstige schouderklachten te leiden. Repeterende bewegingen, werken in ongunstige houdingen, zwaar tillen, duwen of trekken en beeldschermwerk kunnen op de langere termijn grote gevolgen hebben. Door nu al te kijken hoe het werk beter kan worden ingericht, zijn problemen te voorkomen. Ergonomen zijn echte specialisten op dit vlak.
Werk aanpassen aan mensen in plaats van mensen aanpassen aan werk
Wat speelt er in de organisatie?
Veel mensen kennen een ergonoom vooral van het correct instellen van een bureau en bureaustoel, maar ergonomen kunnen in alle sectoren van grote toegevoegde waarde zijn, van industriële werkplekken, ziekenhuizen en bouwbedrijven tot supermarkten. De ergonomen van PreventPartner komen in het bedrijf zelf kijken wat er precies speelt. Hoe is de situatie ter plekke, hoe wordt het lichaam belast bij werkzaamheden, welke hulpmiddelen zijn beschikbaar, worden ze gebruikt en waar ontstaan knelpunten? Daarbij wordt ook gekeken naar bestaande normen voor lichamelijke belasting. Een frisse blik op het werkproces brengt regelmatig kleine aanpassingen aan het licht waarmee de lichamelijke belasting kan worden verlaagd. Aan de hand van de situatie ontvangt u een concreet advies. Dit kan ook als onderdeel van een (verdiepende) RI&E.
Voorlichting en training
Medewerkers onderschatten vaak wat een te hoge lichamelijke belasting met hun lichaam doet. Bij een bedrijf in sierbestrating ontmoetten we een medewerker van 60 jaar met klachten aan rug en knieën. Een jonge collega van 20 was zo vriendelijk om hem te helpen. Hij vindt het allemaal niet zo zwaar, dus geen enkel probleem! Bij navragen bleek dat hij al wel een tijdje bij een fysiotherapeut had gelopen voor zijn rug ‘maar dat is alweer over’. Iemand van 20!
Dit soort voorbeelden tonen hoe belangrijk het is om medewerkers goede voorlichting te geven over de risico’s van lichamelijke belasting en beroepsziekten. De deskundigen van PreventPartner doen dit vanuit ‘participatieve ergonomie’; medewerkers weten zelf vaak heel goed waar de knelpunten zitten en kunnen zelf ideeën aandragen, wat tegelijkertijd bijdraagt aan het creëren van draagvlak. Vaak wordt dit gecombineerd met trainingen gericht op het vergroten van het bewustzijn, waarbij het onderwerp met regelmaat vanuit verschillende invalshoeken onder de aandacht wordt gebracht. Hoe herken je wat zwaar is? Kun je het verschil voelen tussen de belasting als je werkzaamheden op de juiste manier uitvoert of niet? Door coachende medewerkers (in ziekenhuizen bekend onder de naam ergocoach) op te leiden in de eigen organisatie als een soort ‘buddy-systeem’, houden medewerkers elkaar scherp.
De ergonoom van PreventPartner: “Ik wil het voor medewerkers zo goed organiseren dat de fysiotherapeuten geen werk meer hebben!”
Nieuw werkproces? Neem ergonomie mee
Er is veel winst te behalen in preventie als in het ontwerpstadium van een nieuwe productielijn of een nieuw werkproces ook gelijk vanuit ergonomie wordt meegekeken. Het is belangrijk dat dit in een vroeg stadium gebeurt en niet pas als de tekeningen zo goed als definitief zijn. Laat een ergonoom (maar ook de medewerkers) meedenken om ook op dat vlak het werkproces te optimaliseren!
> Lees hier meer over het expertisecentrum lichamelijke belasting van PreventPartner
> Bekijk hier de aankondiging van de campagne ‘Hoe TOP werk jij?’
Wat is ergonomie?
“Ergonomie (of human factors) is de wetenschappelijke discipline die zich bezighoudt met het begrijpen van de interactie tussen de mens en andere elementen van een systeem. Het is het beroep dat de theorie, principes, gegevens en methodes toepast om zo te ontwerpen dat het menselijk welzijn en de globale prestatie van het systeem geoptimaliseerd wordt.”
Binnen de ergonomie worden drie specialisatiedomeinen onderscheiden:
- Fysieke ergonomie houdt rekening met de menselijke anatomie, antropometrie, fysiologie en biomechanica in relatie tot de fysieke activiteit. Relevante topics zijn de werkhoudingen, manueel hanteren van lasten, repetitieve bewegingen, werkplekinrichting, veiligheid en gezondheid.
- Cognitieve ergonomie bestudeert de mentale processen zoals perceptie, geheugen, denken en motorische reacties in de interactie tussen mens en systeem. Relevante onderwerpen zijn de mentale werkbelasting, beslissen, mens-computer interactie, menselijke betrouwbaarheid, stress en training.
- Organisatie ergonomie focust op het optimaliseren van sociotechnische systemen zoals organisatiestructuren en –processen. Onderwerpen zijn communicatie, ontwerpen van werkplekken en –tijden, teamwork, participatieve ergonomie, telewerken en kwaliteitszorg.
Bronnen: International Ergonomics Association (IEA) en ergonomiesite.be
Circulaire economie spaart grondstoffen, het milieu en vermindert CO2-uitstoot. Het recyclen van grondstoffen kan echter hele nieuwe risico’s voor medewerkers met zich meebrengen. Jolanda Willems, toxicoloog en arbeidshygiënist bij het Expertise Centrum Toxische Stoffen van PreventPartner, bespreekt binnenkort een voorbeeld waarbij medewerkers aan den lijve hebben ondervonden wat dit kan betekenen. Dit gebeurt op 8 oktober, tijdens een webinar van de Contactgroep Gezondheid en Chemie (CGC) van de Nederlandse Vereniging voor Arbiedshygiëne (NVvA), in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Toxicologie (NVT).
Jolanda vertelt hoe een complexe blootstelling van biologische agentia en gevaarlijke stoffen heeft kunnen leiden tot gezondheidsklachten en verzuim. Ze laat zien hoe de betreffende organisatie, na een grondige analyse van risico's, succesvolle maatregelen heeft kunnen nemen. De belangrijkste take-home-message is dat het bij innovaties in de recycle industrie essentieel is om vóóraf de risico’s voor medewerkers goed in kaart te brengen.
Vragen over recyclen van grondstoffen en risico’s voor medewerkers? Consulteer onze professionals van het Expertise Centrum Toxische Stoffen via
De bijeenkomst is toegankelijk voor leden van CGC of leden van NVT. Voor meer informatie klik op deze link
Werkdruk, discriminatie en ongewenst gedrag, ook wel bekend onder de noemer psychosociale arbeidsbelasting (PSA), horen bij de belangrijkste veroorzakers van verzuim en arbeidsongeschiktheid. De specialisten van PreventPartner helpen uw bedrijf door de concrete knelpunten boven water te halen in de RI&E. Zij ondersteunen vanuit hun expertise en ervaring met oplossingen.
Inspectie SZW heeft het toezicht geïntensiveerd op een goede uitvoering van de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Psychosociale arbeidsbelasting is een vast onderdeel in iedere RI&E. Inspectie SZW is een onderzoek gestart om te achterhalen waarom dit vaak onvoldoende is opgenomen in de RI&E. De aandacht gaat specifiek uit naar arbeidsdiscriminatie, waarvan bekend is dat dit vrijwel nooit in de RI&E wordt opgenomen.
Resultaat uit uw risico-inventarisatie
Een RI&E werkt preventief en geeft inzicht in knelpunten, al voordat er ontevredenheid en verzuim ontstaat. PreventPartner zorgt ervoor dat de RI&E meer is dan een verplichte invuloefening. We onderzoeken waar mensen ziek van kunnen worden en zorgen daarmee dat u als organisatie ook echt iets heeft aan de RI&E. We halen de aandachtspunten naar boven waar medewerkers in hun dagelijks werk negatief door worden beïnvloed. Zo helpen we bedrijfsprocessen te verbeteren, de medewerkerstevredenheid te verhogen en uitval te voorkomen.
De specialisten van PreventPartner gaan echt in gesprek met medewerkers. In deze gesprekken komen de echte pijnpunten én de achterliggende oorzaken naar boven. Waar je in een vragenlijst alleen antwoord krijgt op de gestelde vraag (bijvoorbeeld als het gaat om de oorzaak van werkdruk: slechte communicatie), kan in een gesprek worden doorgevraagd (wat is er mis met de communicatie? bijvoorbeeld: er wordt wel gecommuniceerd, maar niet over de juiste onderwerpen). In plaats van een resultaat in de vorm van “Afdeling A heeft 20% meer werkdruk dan afdeling B”, haalt PreventPartner concrete zaken naar boven die kunnen worden opgelost.
Een RI&E doen we zo oppervlakkig als mogelijk, maar zo diepgravend als nodig.
Lees hier meer over de RI&E door PreventPartner
Arbeidsdiscriminatie
Discriminatie op de werkvloer komt vaker voor dan men denkt, doorgaans onbedoeld. Er zijn 11 soorten arbeidsdiscriminatie, waaronder discriminatie op basis van leeftijd, nationaliteit of geslacht, maar denk ook aan verschillen tussen vaste en tijdelijke contracten, en in burgerlijke staat. Het zit hem vaak in kleine dingen en maatregelen die onbedoeld discriminerend uitpakken.
Bij een risico-inventarisatie op basis van interviews komen dit soort zaken regelmatig naar voren. Als een werkoverleg bijvoorbeeld standaard op woensdag plaatsvindt, omdat dat goed uitkomt in de agenda van de leidinggevende, betekent dit in de praktijk vaak dat parttimers niet bij dit overleg aanwezig kunnen zijn. Zij missen daardoor stelselmatig informatie en bijvoorbeeld ook de kans om zich op te werpen als trekker van een project.
Het is belangrijk om te achterhalen of dit soort weeffoutjes in de organisatie voorkomen, zodat kan worden gekeken naar verbeteringen. Daarvoor is het wel nodig om erachter te komen dát men negatieve effecten ervaart.
Maak van de RI&E meer dan een to-do’tje
Zoekt u een risico-inventarisatie waar u concreet mee aan de slag kunt?
Uit de praktijk
In een bedrijf wordt regelmatig tegen strakke deadlines gewerkt. Dit is inherent aan het werk. Keer op keer loopt men tegen onverwachte problemen aan, waardoor - met de deadline in zicht - de werkdruk flink oploopt. Hoewel de deadlines uiteindelijk altijd worden gehaald, blijkt tijdens de risico-inventarisatie dat een deel van de werknemers zich ergert aan deze terugkerende problematiek. Bij doorvragen blijkt dat er geen tijd wordt genomen om een project goed te plannen, waardoor er teveel adhoc wordt gewerkt en er uiteenlopende problemen ontstaan die vooraf hadden kunnen worden voorzien. Er wordt onderzoek gedaan naar het werkproces om deze systeemfout structureel aan te pakken.
Ziek worden door je werk, er is niemand die dat wil. Toch zijn er jaarlijks ongeveer 4.100 mensen die sterven aan een ziekte die ze tijdens hun werk hebben opgelopen. Bijvoorbeeld doordat ze onvoldoende zijn beschermd tegen blootstelling aan bepaalde stoffen.
Mensen die ziek worden door hun werk kunnen compensatie vragen voor de schade die ze lijden. Het is echter nogal een juridisch doolhof waarin je dan terecht komt, met lange doorlooptijden en hoge kosten. Daarom is er door staatssecretaris van Ark (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) een commissie ingesteld om de schadeafhandeling bij beroepsziekten te vergemakkelijken.
Deze commissie VSAB, heeft op 14 mei het rapport ‘Stof tot nadenken’ gepresenteerd. Naast juridische adviezen en maatregelen, pleit de commissie voor meer aandacht voor preventie van beroepsziekten. De Arbowet kent weliswaar de nodige verplichtingen, maar die worden onvoldoende nageleefd en ook onvoldoende gehandhaafd.
U kunt het rapport hier vinden.
De commissie VSAB dringt erop aan om te zorgen voor een beter gebruik van instrumenten als RI&E/Plan van Aanpak, gevaarlijke stoffenregistratie en blootstellingsregistratie. Ze adviseert om de RI&E te laten ondertekenen door de bedrijfsarts en de arbeidshygiënist, bijgestaan door andere kerndeskundigen op het terrein van arbeidsomstandigheden, om de kwaliteit van de RI&E te garanderen. Er is een sluitende aanpak nodig, waarin een digitale RI&E beschikbaar wordt gesteld, met een verplichting die RI&E binnen een vastgestelde termijn aan te leveren. Dit maakt een administratieve controle op de naleving mogelijk. Verder vindt de commissie dat de handhaving van de verplichtingen uit de Arbowetgeving beter moet en de pakkans voor overtreders verhoogd. De positie van de bedrijfsarts moet worden verbeterd zodat deze een steviger positie kan innemen bij de preventie in het algemeen en van de beroepsziekten in het bijzonder.
PreventPartner heeft een Expertisecentrum Toxische Stoffen waar veel kennis en ervaring is gebundeld op het gebied van preventie van beroepsziekten door blootstelling aan gevaarlijke stoffen.
Neem gerust contact met ons op voor advies of ondersteuning.
In 2019 heeft de Inspectie SZW 28 accountancy-kantoren geïnspecteerd op PSA-risico’s. Volgens de analyse van de inspectie is er sprake van hoge risico’s op het gebied van psychosociale arbeidsbelasting (PSA) en met name werkstress bij accountancy-kantoren.
Vorige week verscheen de rapportage van deze inspecties en daarin stond te lezen dat de jong professionals in deze sector te maken hebben met werkdruk. Dit komt vooral tot uiting in te veel werk en te hoog werktempo. Daarnaast speelt piekbelasting, technostress, de combinatie opleiding en werk en de stijl van leidinggeven een rol. Ook lopen ze aan tegen agressie in de omgang met lastige klanten.
Omdat een combinatie van hoge werkdruk én agressie of ongewenst gedrag sneller kan leiden tot uitval of uitstroom, is het belangrijk dat deze risico’s worden onderkend en dat er maatregelen worden getroffen om werkstress bij accountancy-kantoren te beheersen en agressie en ongewenst gedrag te voorkomen. Toch bleken slechts 4 van de 28 kantoren de zaken goed op orde te hebben. In veel gevallen zijn de oorzaken van werkdruk niet in kaart gebracht, laat staan dat er een beleid is om hieraan iets te doen.
In gesprek over werkstress bij accountancy-kantoren
De Inspectie SZW vindt dat de werkgevers en werknemers in de accountancy meer met elkaar in gesprek moeten gaan over de achterliggende oorzaken van werkdruk en hiervoor meer passende maatregelen kunnen treffen. Verder is er meer aandacht nodig voor het herkennen van met name verbale instrumentele agressie. Wat betreft ongewenst gedrag, ten slotte, is er geen of onvoldoende beleid, ontbreekt een risico-inventarisatie en krijgen medewerkers geen voorlichting en training over deze onderwerpen. De Inspectie SZW vindt dat accountantskantoren meer grip moeten krijgen op ongewenst gedrag en discriminatie.
Het rapport van de Inspectie SZW kunt u hier lezen.
Hebt u de oorzaken van werkdruk en risico’s rondom ongewenst gedrag nog niet goed in kaart? Zoekt u naar een goede aanpak van PSA binnen uw organisatie? Onze adviseurs van het Expertisecentrum PSA kunnen u hierbij adviseren en ondersteunen.
Om het aantal ongevallen op het werk en beroepsziekten omlaag te brengen, kondigt staatssecretaris van Ark (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) een meerjarenplan aan voor het verbeteren van de naleving van de RI&E-plicht.
Uitgangspunt is dat bedrijven inzicht moeten hebben op de risico’s op de werkvloer en moeten beschikken over een gedegen arbobeleid, dat daarop is gebaseerd. Nog steeds zijn er veel bedrijven die geen (actuele) RI&E hebben. En als die er wel is, laat de kwaliteit ervan vaak te wensen over. Er is dus ruimte voor verbetering.
Bekendheid RI&E-plicht
De staatssecretaris wil de bekendheid van de RI&E-plicht vergroten door:
- door een campagne te ontwikkelen om met name de kleinere bedrijven te bereiken.
- de ondersteuning aan bedrijven verbeteren:
dit moet lukken door informatie samen te brengen en betere RI&E-instrumenten beschikbaar te maken. - strengere handhaving:
hiertoe gaat de Inspectie SZW intensiever controleren op aanwezigheid van een RI&E, onder andere in een proef met ‘administratieve handhaving’.
De brief van de staatssecretaris en het onderliggende rapport over vindt u hier.
Uiteindelijk gaat het er natuurlijk om dat de RI&E helpt om de gezondheid en veiligheid op het werk te verbeteren. PreventPartner heeft een duidelijke visie op de RI&E en een pragmatische aanpak om samen met medewerkers en management te komen tot een gezonde en veilige manier van werken. Wilt u samen met ons aan uw RI&E werken, neem dan contact met ons op.