In oktober 2020 start de nationale campagne ‘Hoe TOP werk jij?’, waarin de aanpak van lichamelijke belasting centraal staat. Een belangrijk onderwerp, want 20-30% van het werkgerelateerde verzuim in bedrijven wordt veroorzaakt door lichamelijke klachten. In Nederland zijn naar schatting 460.000 mensen met een beroepsziekte aan het bewegingsapparaat. Hoe houdt u uw medewerkers gezond?
In het ziekenhuis infusen inprikken boven je hoofd. Dat lijkt op zich geen zwaar werk. Toch blijkt dit in de praktijk na 10 jaar tot ernstige schouderklachten te leiden. Repeterende bewegingen, werken in ongunstige houdingen, zwaar tillen, duwen of trekken en beeldschermwerk kunnen op de langere termijn grote gevolgen hebben. Door nu al te kijken hoe het werk beter kan worden ingericht, zijn problemen te voorkomen. Ergonomen zijn echte specialisten op dit vlak.
Werk aanpassen aan mensen in plaats van mensen aanpassen aan werk
Wat speelt er in de organisatie?
Veel mensen kennen een ergonoom vooral van het correct instellen van een bureau en bureaustoel, maar ergonomen kunnen in alle sectoren van grote toegevoegde waarde zijn, van industriële werkplekken, ziekenhuizen en bouwbedrijven tot supermarkten. De ergonomen van PreventPartner komen in het bedrijf zelf kijken wat er precies speelt. Hoe is de situatie ter plekke, hoe wordt het lichaam belast bij werkzaamheden, welke hulpmiddelen zijn beschikbaar, worden ze gebruikt en waar ontstaan knelpunten? Daarbij wordt ook gekeken naar bestaande normen voor lichamelijke belasting. Een frisse blik op het werkproces brengt regelmatig kleine aanpassingen aan het licht waarmee de lichamelijke belasting kan worden verlaagd. Aan de hand van de situatie ontvangt u een concreet advies. Dit kan ook als onderdeel van een (verdiepende) RI&E.
Voorlichting en training
Medewerkers onderschatten vaak wat een te hoge lichamelijke belasting met hun lichaam doet. Bij een bedrijf in sierbestrating ontmoetten we een medewerker van 60 jaar met klachten aan rug en knieën. Een jonge collega van 20 was zo vriendelijk om hem te helpen. Hij vindt het allemaal niet zo zwaar, dus geen enkel probleem! Bij navragen bleek dat hij al wel een tijdje bij een fysiotherapeut had gelopen voor zijn rug ‘maar dat is alweer over’. Iemand van 20!
Dit soort voorbeelden tonen hoe belangrijk het is om medewerkers goede voorlichting te geven over de risico’s van lichamelijke belasting en beroepsziekten. De deskundigen van PreventPartner doen dit vanuit ‘participatieve ergonomie’; medewerkers weten zelf vaak heel goed waar de knelpunten zitten en kunnen zelf ideeën aandragen, wat tegelijkertijd bijdraagt aan het creëren van draagvlak. Vaak wordt dit gecombineerd met trainingen gericht op het vergroten van het bewustzijn, waarbij het onderwerp met regelmaat vanuit verschillende invalshoeken onder de aandacht wordt gebracht. Hoe herken je wat zwaar is? Kun je het verschil voelen tussen de belasting als je werkzaamheden op de juiste manier uitvoert of niet? Door coachende medewerkers (in ziekenhuizen bekend onder de naam ergocoach) op te leiden in de eigen organisatie als een soort ‘buddy-systeem’, houden medewerkers elkaar scherp.
De ergonoom van PreventPartner: “Ik wil het voor medewerkers zo goed organiseren dat de fysiotherapeuten geen werk meer hebben!”
Nieuw werkproces? Neem ergonomie mee
Er is veel winst te behalen in preventie als in het ontwerpstadium van een nieuwe productielijn of een nieuw werkproces ook gelijk vanuit ergonomie wordt meegekeken. Het is belangrijk dat dit in een vroeg stadium gebeurt en niet pas als de tekeningen zo goed als definitief zijn. Laat een ergonoom (maar ook de medewerkers) meedenken om ook op dat vlak het werkproces te optimaliseren!
> Lees hier meer over het expertisecentrum lichamelijke belasting van PreventPartner
> Bekijk hier de aankondiging van de campagne ‘Hoe TOP werk jij?’
Wat is ergonomie?
“Ergonomie (of human factors) is de wetenschappelijke discipline die zich bezighoudt met het begrijpen van de interactie tussen de mens en andere elementen van een systeem. Het is het beroep dat de theorie, principes, gegevens en methodes toepast om zo te ontwerpen dat het menselijk welzijn en de globale prestatie van het systeem geoptimaliseerd wordt.”
Binnen de ergonomie worden drie specialisatiedomeinen onderscheiden:
- Fysieke ergonomie houdt rekening met de menselijke anatomie, antropometrie, fysiologie en biomechanica in relatie tot de fysieke activiteit. Relevante topics zijn de werkhoudingen, manueel hanteren van lasten, repetitieve bewegingen, werkplekinrichting, veiligheid en gezondheid.
- Cognitieve ergonomie bestudeert de mentale processen zoals perceptie, geheugen, denken en motorische reacties in de interactie tussen mens en systeem. Relevante onderwerpen zijn de mentale werkbelasting, beslissen, mens-computer interactie, menselijke betrouwbaarheid, stress en training.
- Organisatie ergonomie focust op het optimaliseren van sociotechnische systemen zoals organisatiestructuren en –processen. Onderwerpen zijn communicatie, ontwerpen van werkplekken en –tijden, teamwork, participatieve ergonomie, telewerken en kwaliteitszorg.
Bronnen: International Ergonomics Association (IEA) en ergonomiesite.be